Stroynowski (Strojnowski) Leonard (1858–1935), malarz.
Ur. w Butyniu nad Horyniem (pow. krzemieniecki), był synem Ludwika i Elwiry z Pruszyńskich.
Nauki początkowe odebrał S. w Żytomierzu i tam rozpoczął studia malarskie pod kierunkiem Włodzimierza Kislicznego. Od r. 1882 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie; w półr. zim. r. akad. 1882/3 w Oddz. Przygotowawczym Feliksa Szynalewskiego, następnie pod kierunkiem Jana Matejki, Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza, Floriana Cynka, Leopolda Loefflera i Walerego Gadomskiego. W lutym 1884 otrzymał stypendium im. Laskowskich. W r. 1887 przerwał naukę; wrócił na studia w półr. letn. r. akad. 1890/1 i kontynuował naukę w klasie malarstwa Loefflera. W okresie studenckim był kilkakrotnie nagradzany za prace. Dn. 5 II 1892 otrzymał stypendium im. Samuela Głowińskiego. Już w okresie studiów wystawiał w TPSP w Krakowie, gdzie w r. 1891 pokazał rysowany węglem portret, a w r.n. m.in. prace Opowiadanie urlopnika, Z życia miejskiego i Na trzecim piętrze. Po przyjęciu zamówienia na wymalowanie plafonu treści mitologicznej w pałacu barona Stengla wyjechał potem do Władykaukazu. Następnie przez kilka lat podróżował, wystawiał jednak w kraju. W TZSP w Warszawie jego prace były pokazywane w l.: 1893 (m.in. Do chorego i Wspomnienie), 1895 (Złowrogi gość) i 1896 (Niania). W TPSP w Krakowie eksponował w l.: 1893 (m.in. Szwaczki i Z Panem Jezusem), 1894 (Z Kaźmierza), 1895 (m.in. Koniec cierpień), 1896 (Niestosowne żarty, Przy żarnach i Nokturn). Po powrocie do kraju zamieszkał w Bronowicach pod Krakowem. Od r. 1897 uczył w Krakowie w założonej przez Teofilę (Tollę) Certowiczównę szkole artystycznej dla kobiet, dla której wraz z Włodzimierzem Tetmajerem oraz Jackiem Malczewskim opracował program nauczania, wzorowany na nowoczesnych programach artystycznych szkół europejskich, zwłaszcza francuskich. Malował obrazy olejne o tematyce rodzajowej i religijnej, portrety oraz polichromie ścienne. W TPSP w Krakowie wystawił w r. 1897 Szarą godzinę, Przy pracy, Stare domostwo i Miasteczko po zachodzie słońca, a w r. 1899 m.in. W zimie, Widok z małego miasteczka i Jesienne mgły; pokazany na wystawie tryptyk Wieczór, noc i poranek spotkał się z powszechnym uznaniem („Kraj” 1899 nr 51). W l. 1898–9 malował obrazy ołtarzowe do odnawianego właśnie kościoła katedralnego p. wezw. Wniebowzięcia NMP i św. Konstantyna w Kielcach. W l.n. nadal wystawiał w TPSP w Krakowie, w r. 1900 prace: Wszędzie ona, Portret damy, Główka kobiety i O świcie, w r.n. Motywy z Kaźmierza, Uliczka miejska i Smutne przeczucie. W październiku 1900 wziął udział w wielkiej wystawie w Warszawie, zorganizowanej na otwarcie nowego lokalu Salonu Krywulta przy Nowym Świecie. W r. 1901 wykonał polichromię kościoła paraf. p. wezw. Wszystkich Świętych w Złakowie Kościelnym (pow. łowicki); zebrał wówczas bogatą kolekcję łowickich wycinanek i wystawił je w r.n. na pierwszej wystawie Tow. Polska Sztuka Stosowana w gmachu Sukiennic w Krakowie. Po likwidacji szkoły Certowiczówny podjął pracę na Wyższych kursach dla kobiet im. A. Baranieckiego; w l. 1901–5 był tam profesorem perspektywy, a od r. 1903 także anatomii (na kursy wrócił jeszcze w r. akad. 1915/16 jako profesor rysunku i anatomii). W r. 1902 uczestniczył w wystawie TPSP we Lwowie i TZSP w Warszawie (pokazał pracę Przy żarnach). W Krakowie eksponował t.r. w TPSP obraz Wiatrak oraz rysunki Chata pod Krakowem i Z mego ogrodu, a w l.n. m.in.: Stare domy w Nieświeżu, Słoneczniki, Wnętrze parku, Przed burzą, O świcie, Studium i Wierzby (1903; dwie ostatnie prace wystawił też w r.n. w TZSP w Warszawie), Marcowe słońce, Wnętrze parku, Stary lamus, Z parku, Do słońca (1904) oraz Portret damy, Pochmurny dzień i Słoneczny dzień (1905).
Ok. r. 1905 zorganizował S. w Krakowie własną szkołę artystyczną, początkowo dla kobiet, potem koedukacyjną (studiowała w niej krótko Zofia Stryjeńska). Jako pierwszy w Krakowie prowadził tzw. croquis czyli kursy rysowania modela zmieniającego pozę; były one dostępne nie tylko dla uczniów szkoły. Udzielał również lekcji prywatnych. Na III Salonie Stow. Artystów Polskich w r. 1906 przedstawił prace Znad Wisły i Zamek. W tym okresie wykonał też Portret Katarzyny Krasowskiej, a w r. 1907 obraz Przed wyborami. W r. 1909 na nieustającej wystawie TPSP w Krakowie wystawił Lilie wodne, Maki i Floksy, w r. 1910 obrazy Do źródła i Jesień (oba pokazane t.r. w TZSP w Warszawie) i Główkę kobiecą. W r. 1911 został członkiem komitetu I Wystawy Niezależnych, zorganizowanej w Krakowie przez Powszechny Związek Artystów Plastyków; pokazał na niej prace Dziadek i wnuczek, Stawek oraz Marzec. W r. 1912 wykonał ołówkowy autoportret. T.r. wybrano S-ego do zarządu Powszechnego Związku Artystów Plastyków. Wziął udział w Salonie 1913/14 TZSP w Warszawie wystawiając Strumień leśny.
W okresie pierwszej wojny światowej sympatyzował S. z Legionami Polskimi. W r. 1915 namalował portret Brygadier Józef Piłsudski (znany dziś z reprodukcji na karcie pocztowej wydanej przez Salon Malarzy Polskich w Krakowie) oraz obraz Opowiadanie dziadka (również znany z reprodukcji na pocztówce), uchodzący za jedno z najbardziej sugestywnych dzieł, przekazujących tradycje oręża polskiego. Na zorganizowanej w Krakowie przez Naczelny Komitet Narodowy, w marcu 1916, wystawie „Legiony Polskie” pokazał prace, opublikowane następnie przez Centralne Biuro Wydawnictw w serii pocztówek pt. „Z wystawy Legiony Polskie”. T.r. na urządzonej przez TPSP w Krakowie wystawie dzieł sztuki na dochód loterii artystycznej (luty–marzec) pokazał m.in. Ulicę Karmelicką i Strumień leśny, a na I wystawie obrazów i rzeźb na dochód loterii artystycznej (lipiec–sierpień) Główkę kobiecą i Głowę rycerza. Na przełomie l. 1916 i 1917 na wystawie w TPSP w Krakowie eksponował Kościół św. Jana, Zabudowania klasztorne przy kościele Bożego Ciała i Kościół Bożego Ciała. Do r. 1918 prace S-ego reprodukowały liczne czasopisma, m.in. „Tygodnik Ilustrowany”, „Biesiada Literacka”, „Świat”. Przed r. 1920 wykonał wspólnie z Tetmajerem, Józefem Czajkowskim i Kasprem Żelechowskim Paletę pamiątkową – wspólny portret olejny na desce. Ok. r. 1920 namalował obraz olejny Bukiet bzów. Był członkiem Powszechnego Zrzeszenia Artystów Plastyków, a od t.r. jego prezesem.
W styczniu 1921 został S. członkiem Rady Nadzorczej Stow. Wit Stwosz, prowadzącego w Krakowie, przy ul. Racławickiej, pracownię sztuki kościelnej i przemysłu artystycznego. Dn. 22 II 1922 podpisał z jezuitami umowę na wykonanie projektów sześciu mozaik do przyłuczy arkad w nawie głównej kościoła p. wezw. Najśw. Serca Pana Jezusa przy ul. Kopernika w Krakowie. Zaprojektował mozaiki: Syn Marnotrawny, Dobry Pasterz, Miłosierny Samarytanin, Przebaczenie jawnogrzesznicy, Jezus pukający do drzwi grzesznika oraz Samarytanka przy studni; ich układanie ukończono w kwietniu 1928. W grudniu 1924 uczestniczył S. w wystawie prac członków Związku Artystów Plastyków w Lublinie. Od r. 1926 był członkiem rzeczywistym TZSP w Warszawie. W r. 1927 uczestniczył w „Wystawach Niezależnych” zorganizowanych w TPSP w Krakowie: w lutym pokazał Sień zamkową, Drogę na Wawel i Kabardyńca, a w maju i czerwcu Toporowy Staw w Zakopanem i W darjalskim wąwozie Kaukazu. W r. 1929 wziął udział w wystawie autoportretów w krakowskim lokalu Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków. W r. 1931 zaprojektował mozaiki do przedsionka (Święty Krzysztof) i kruchty (Serce Jezusa włócznią przebite) kościoła p. wezw. Najśw. Serca Pana Jezusa w Krakowie; szkice i projekty mozaik do tego kościoła pokazał na Wystawie Sztuki Religijnej w Gmachu Sejmu Śląskiego w Katowicach. Wspólnie z Zygmuntem Papieskim wykonał wersję olejną „Pocztu królów polskich” Matejki (obecnie w Dworku-Muz. Matejki w Krakowie-Krzesławicach). Dla UJ namalował portrety rektora Politechn. Lwow. Stanisława Kępińskiego i prof. Lucjana Malinowskiego. W l. 1933–5 mieszkał u krewnych, Antoniego i Michaliny Stroynowskich w Krakowie. Część swych prac ofiarował przed śmiercią kuzynce, Marii ze Stroynowskich Jaworowskiej z Mielca. Zmarł 23 VII 1935 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kw. 47, rząd 11 grób 19, niezachowany).
Brak informacji o rodzinie S-ego.
Prace S-ego znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu, Muz. Historycznego M. Krakowa, Muz. UJ i w zbiorach prywatnych. Obrazy olejne S-ego: Pejzaż jesienny, Zabudowania klasztoru przy kościele Bożego Ciała w Krakowie, Flisacy, Kwitnące magnolie, Pożegnanie, Na spacerze i Przed lustrem wystawiane były na aukcjach w l. dziewięćdziesiątych XX w. i w r. 2000. W r. 2004 pokazano prace S-ego na wystawie „Artyści ze szkoły Jana Matejki” w Muz. Śląskim w Katowicach; t.r. staraniem krakowskiego „Dziennika Polskiego” wydano drukiem reprodukcje olejnej wersji „Pocztu królów polskich”.
Grajewski, Bibliogr. ilustracji; – Bénézit, Dictionnaire, (1966), VIII; Ilustr. Enc. Trzaski, III; Pol. Bibliogr. Sztuki, I cz. 2; Rocznik naukowo-literacko-artystyczny na r. 1905, Red. W. Okręt, W. 1905 s. 321; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych, s. 154, 521–2 (fot.); Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, XXXII; W. Enc. Ilustr., XV 238; – Świderska G., Katalog wystaw TPSP w Krakowie od roku 1901 do roku 1982 (mszp.); – Artyści ze szkoły Jana Matejki, Kat. 2004 s. 183–4; Katalog zabytków sztuki w Pol., II z. 5; Kontkowski J. L., Jezuicki kościół Serca Jezusa w Krakowie, Kr. 1994; Kras J., Wyższe kursy dla kobiet im. A. Baranieckiego w Krakowie 1868–1924, Kr. 1972; Malinowski J., Malarstwo polskie XIX w., W. 2003; Milewska W., Zientara M., Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 1914–1918, Kr. 1999; O polskiej sztuce religijnej, Red. J. Langman, Kat. 1932; Pol. życie artyst. w l. 1890–1914; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; – Kossak W., Listy do żony i przyjaciół (1883–1942), Oprac. K. Olszański, Kr. 1985 II; Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, s. 269; Wiercińska, Katalog prac TZSP; – Sprawozdanie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych za r. 1935, W. 1935 s. 18 (nekrolog); – Arch. ASP w Kr.: Świadectwa szkolne uczniów Szkoły Sztuk Pięknych w l. 1895/6–1900/1, Świadectwa szkolne uczniów ASP w l. 1901–5, Wykaz świadectw uczniów Szkoły Sztuk Pięknych w l. 1884–7, Klasyfikacja w l. 1887–95; – Informacje Andrzeja Stroynowskiego z Cieszyna.
Magdalena Skrejko